Saga o nie zadającym pytań Peterze Grancie albo o „Foxglove Summer” B. Aaronovitcha (z przyległościami) (mniej więcej)

1. Humor.
   Te
   książki są niesamowicie zabawne. Narracja jest pierwszoosobowa, a
   naszym narratorem jest Peter. Chwyt to oczywiście znany wszem i
   wobec, bo poznajemy arkana magii i tajemnice czarodziejskiego świata
   razem z bohaterem (albo ich nie poznajemy, o czym dalej). Peter jest
   zupełnie normalny: ani nie jest zabójczo przystojny, ani
   ponadprzeciętnie inteligentny, nie ma żadnej wielkiej traumy z
   przeszłości (oprócz tej, że matka kazała mu niańczyć szeregi
   wrednych kuzynów, kiedy był mały), nie jest też jakimś wybitnym
   policjantem czy czarodziejem. Wszystkiego musi się uczyć, a my
   mamy okazję śledzić jego postępy tak, jak je – z dużą dozą
   szczerości – nam relacjonuje. A czyni to w sposób lekki i
   zabawny, nawet w takich momentach, kiedy niespecjalnie byłoby nam
   do śmiechu. I to jest humor w dodatku bardzo zróżnicowany: i
   sytuacyjny, i sarkastyczny, i z dużą dawką ironii, i taki
   zupełnie prosty. Poza tym nie byłoby tak znowu fajnie, gdyby tylko
   Peter był dowcipny, ale obracał się wśród ponuraków. Każda
   postać ma tutaj swoje momenty, kiedy może rzucić zabawną
   ripostą. Na niektóre naprawdę warto czekać.
   
   Źródło.
2. Bohaterowie.
   Bo
   co jak co, ale bohaterowie Aaronovitchowi wyszli. I uwierzcie mi,
   jak dacie radę z denerwującą manierą Petera przez pierwsze dwa
   tomy (o manierze dalej), to przymkniecie oko nawet na tych kilka
   wad, które nasz główny bohater dostał w pakiecie. I w sumie całe
   szczęście, bo jednak czytanie o ideałach jest nudne. Peterowi
   jednej rzeczy tylko nie mogę wybaczyć – jego stosunku do Lesley.
   Bo Lesley, owa przyjaciółka policjantka, o której wspominałam,
   to moja ulubiona postać cyklu. Silna, niezależna, piekielnie
   inteligentna osoba, która za wszelką cenę chce dopiąć
   postawionego przed sobą celu. Nawet jeśli czasami kosztuje to
   zdecydowanie za dużo. Szalenie ciekawy jest pomysł Aaronovitcha na
   tę bohaterkę, którą czasami wyciąga na pierwszy plan, w
   niektórych tomach chowa zupełnie z tyłu, żeby na koniec napisać
   jej taką scenę, że człowieka wbija w fotel. Myślę, że Lesley
   jeszcze będzie miała swoje pięć minut. A jeszcze wracając na
   moment do Petera – widziałam wiele opinii, że to świetnie, że
   Aaronovitch dał nam bohatera, który nie jest biały. Tyle tylko,
   że ja mam wrażenie, że przez większość czasu nie odgrywa to
   wielkiego znaczenia – czasem zdarza się epizod, w którym kolor
   skóry bohatera ma znaczenie, ale teraz na myśl przychodzi mi
   właściwie jedna albo dwie sceny. Cały społeczny kapitał Petera
   – i pewnie jest to dużo bardziej czytelne dla czytelnika z Wysp –
   czyli wielka rodzina i zachowanie matki równie dobrze mogłyby się
   przytrafić, bo ja wiem, polskiemu policjantowi? To bardziej to jest
   dla mnie zaletą – że Aaronovitch Petera w żadnym stopniu nie
   egzotyzuje ze względu na pochodzenie.
   Drugi
   plan jest świetnie zarysowany. Bo jest tam i zupełnie tajemniczy
   Nightingale (o którym sam autor twierdzi, że wygląda jak Paul
   McGann, co zdecydowanie dodaje mu uroku w moich oczach), o którym
   wiadomości Aaronovitch dozuje nam naprawdę bardzo skąpą pipetą.
   Twardziel z nietypowym hobby, nienagannymi manierami i wyrafinowanym
   słownictwem, które czasami trudno zrozumieć nie tylko Peterowi,
   wokół którego krąży mnóstwo plotek, a jedna bardziej frapująca
   od drugiej. Molly, gospodyni z posterunku, co do której już-już
   nam się wydaje, że wiemy, kim się zaraz okaże, a ona tylko
   milczy, syczy i się oblizuje, karmiąc psa co bardziej paskudnymi
   kawałkami martwych zwierząt. Beverley, która na co dzień jest
   rzeką (czy raczej personifikacją rzeki, jej bóstwem – trudno to
   wytłumaczyć bez wchodzenia w szczegóły) to jedna z tych postaci,
   które działają mi na nerwy, ale napisana jest stosunkowo
   konsekwentnie: jako osoba z pewnym urokiem (nie całkiem osobistym)
   i tupetem, która jednak nie waha się, kiedy trzeba zrobić coś
   zupełnie szalonego, co jednak przyniesie właściwe skutki. No i
   jest jeszcze wyczuwający magię pies Toby, który głównie szczeka
   i je, ale stanowi przyjemny trzeci plan i jakoś tak ociepla
   wizerunek właściwie wszystkich bohaterów. Poza tym Toby czuje
   magię, więc jak by nie kochać takiego psiaka?

3. Pomysł
   na magię.
   Bardzo
   lubię to, że w świecie Aaronovitcha magia nie jest zarezerwowana
   wyłącznie dla jakieś elity obdarzonej „darem”, ale że
   każdy może się jej nauczyć. Ale wcale nie jest tak prosto, bo
   nieumiejętne używanie magii sprawia, że tkanki ulegają
   uszkodzeniu (i to takiemu, któremu żadna Wasza tkanka nie
   chciałaby ulec). Poza tym magię ufundował Izaak Newton, ale że
   nie bardzo mu pasowała do jego fizycznych koncepcji, to zajmował
   się nią raczej w ukryciu. Pomysł z Newtonem nie jest może
   najbardziej oryginalny, ale uwierzcie, że im więcej Peter
   dowiaduje się o tym, jak działa magia – chociaż żeby nie
   zwariować stara się o tym myśleć jednak dość rzadko – tym
   robi się ciekawiej. I kto wie, może dostaniemy wreszcie jakieś
   intrygujące odpowiedzi (wydaje mi się, że dotąd nie dostaliśmy,
   bo autor robi jakiś szalony research, żeby brzmieć prawdopodobnie
   – co zważywszy na fakt, że we wszystko zaplątana jest
   prawdopodobnie fizyka kwantowa nie jest niczym dziwnym).

4. Odniesienia
   do kultury popularnej i osadzenie w teraźniejszości.
   Peter
   jest cudownym geekiem, więc co i rusz, żeby przybliżyć nam
   jakieś zjawisko, sięga do arsenału miłych sercu każdego fana
   popkultury pojęć, metafor i porównań. W dodatku cykl nie dzieje
   się w jakimś niewiadomym „teraz”, ale mnóstwo jest w
   nim odwołań do zjawisk, które znamy z rzeczywistości, co
   sprawia, że łatwo jest się z bohaterem spoufalić, bo posiada on
   ten sam horyzont odniesień, co my. Wiecie – czyta „Harry’ego
   Pottera”, ogląda „Doctora Who”, słucha wiadomości.
   Aaronovitch stosuje taktykę urealniania świata przez dawanie
   czytelnikowi widocznych znaków, że to wszystko dzieje się tutaj i
   teraz, i że jakby się tak odpowiednio przejść po Londynie, to to
   będzie ten Londyn, co z jego książek. A jednocześnie nie sili
   się na jakiś przerażający naturalizm (co nie znaczy, że to są książki bezdreszczykowe, o nie!), żeby w ten sposób
   powiedzieć: ha, patrzcie, jakie to wszystko prawdziwe! Za to ma u
   mnie wielkiego plusa.
   
    Źródło.
5. Takie
   urban fantasy to jest naprawdę urban.
   Peter
   kocha architekturę (nawet jeśli to „odwieczne”
   upodobanie nabywa w okolicach drugiego tomu), więc miasto – każda
   ulica, każda dzielnica – dostaje swoją dawkę bardzo sprytnie
   przemycających do zainteresowanie opisów. Widać, że miasto to
   nie jest żaden sztafaż. I tak kolejno Aaronovitch zajmuje się
   londyńskimi rzekami – bo nie samą Tamizą Londyn stoi, czy
   raczej płynie – jazzowymi klubami w Soho, metrem, mieszkaniami
   socjalnymi, na które pomysł był świetny, ale nie wypalił, żeby
   w końcu zejść z urban i
   wejść w, bo ja wiem?, rural fantasy?
   w najnowszym tomie. Poza tym nieźle mu idzie zaludnianie miasta (i
   wsi!) fantastycznymi stworzeniami (może nieco rozczarowało mnie
   to, co się działo w „Whispers Undergound”, ale uznaję
   to za wypadek przy pracy). Tutaj akurat na korzyść działa spora
   dawka niedomówień, która otacza fantastycznych mieszkańców
   Londynu. Którzy nie tyle snują się po mieście odprawiając
   sabaty, co tweetują, bawią się w klubach i trudnią nielegalnym
   handlem.

1. Niekończenie
   wątków.
   I
   nie chodzi mi o to, że Aaronovitch nie podaje czytelnikowi
   wszystkiego na tacy, bo to nawet dobrze. Nie. Ale chodzi mi o to, że
   w każdym tomie mamy oprócz głównej intrygi tak ze dwa trzy wątki
   poboczne, którymi autor zdaje się tracić zainteresowanie i kończy
   je pośpiesznie albo nie kończy ich wcale. Żeby jeszcze do nich
   powracał w kolejnych częściach – ale tak się nie dzieje. Albo
   żeby one jakoś budowały świat przedstawiony i w tym sensie były
   sztuką dla sztuki. Tylko że nie. Trochę tak, jakby autor wpadał
   na świetny pomysł, zapalał się do niego, ale w trakcie pisania
   stwierdzał, że nie bardzo wie, co dalej z tym pomysłem począć,
   więc wykańczał go trochę na boku albo zostawiał, licząc, że
   skoro dużo się dzieje, to może czytelnik nie zauważy.
2. Pozorne
   napięcie.
   No
   cóż, to jest bolączka wielu serii. Otóż Peter oczywiście jest
   zagrożony w każdej części i z każdej przygody wychodzi cało,
   bo jest głównym bohaterem. Autor stara się nas przekonać, że
   już zaraz, o właśnie teraz, ten straszny przeciwnik zrobi
   bohaterowi takie coś, że ojej, no ale to jest napięcie pozorne –
   tak samo, jak wiemy, że przed „Relikwiami śmierci”
   Voldemort nic nie zrobi Peterowi, tfu, Potterowi, tak i tutaj nie musimy się jakoś
   bardzo martwić o bohatera.
   A
   jak już przy tym jesteśmy – seria cierpi póki co na bardzo
   bezpłciowego „tego złego”. Nie wiemy o nim wiele, nie
   bardzo wiemy, o co mu chodzi (chociaż po „Foxglove…”
   możemy się już domyślać) i w sumie trudno żywić do niego
   jakiekolwiek uczucia. Miejmy nadzieje, że to ulegnie zmianie. Dużo
   lepiej wychodzą epizodyczni „ci źli”, chociaż oni też
   często będąc jakimiś złymi z natury bytami nie nastrajają do
   rozważań albo chociaż do żywienia względem siebie określonych
   uczuć.
   
   Źródło. 
3. Techniczna
   jaskinia Petera.
   No
   to teraz coś, co przez pierwsze trzy tomy doprowadzało mnie do
   szału. Otóż Folly, czyli magiczny posterunek, o którym do tej
   pory wspominałam bez użycia nazwy, jest trochę, powiedzmy,
   zapóźniony technicznie. Wraz z przybyciem Petera, dziecięcia
   wieku, ulega to zmianie. Peter jedno z pomieszczeń przerabia na
   swoją „techniczną pieczarę”, gdzie ma super hiper
   ekstra sprzęt, wielki telewizor, konsolę do gier i w ogóle
   wszystko. I ciągle o tym gada. Ja rozumiem podekscytowanie – bo
   jednak nie pochodzi z najbogatszej rodziny (jego matka jest
   sprzątaczką, ojciec jazzmanem, ale raczej z tych, co to nie
   odnieśli sukcesu), więc się cieszy, że ma takie fajne rzeczy,
   ale na litość! nie w co drugim zdaniu! Peter ciągle o tym
   wspomina, niby mimochodem, i zaczęłam się zastanawiać, na ile to
   bohater się tym raduje, a na ile autor. Dlatego kiedy wspominki o
   technicznej jaskini przestały się pojawiać tak gdzieś na
   wysokości trzeciego tomu, odetchnęłam z ulgą.
4. Mam
   wielką tajemnicę…
   Jak
   już pisałam, to świetnie, że autor zostawia taką masę
   niedopowiedzeń, bo one budują klimat. Ale z drugiej strony, kiedy
   spróbować podsumować naszą wiedzę o świecie magicznym po tych
   pięciu tomach, to właściwie nie wiemy nic. W dodatku każdy
   właściwie ma jakąś mroczną tajemnicę, o której nie wiemy, no
   właśnie, nic albo prawie nic. I to każde pytać o spójność
   świata przedstawionego – w którą raczej wierzymy na słowo, niż
   możemy sobie sami rozrysować. Ale pal licho, nie byłoby to takie
   złe, gdyby nie – patrz niżej.
5. …a
   ja o nic nie zapytam!
   Gdyby
   nie to, że Peter Grant ma jedną niesamowicie nierealistyczną
   cechę, a mianowicie: o nic nie pyta! Ma notesik, w którym zapisuje
   sobie pytania w nadziei na to, że Nightingale kiedyś mu na nie
   odpowie, ale poza tym ciągle zastrzega się, że „nie
   zapytałem, bo się wystraszyłem”, „nie zapytałem, bo
   coś mnie rozproszyło”, „nie zapytałem, bo nie było
   okazji”… No i to jest straszliwie nieuczciwa strategia
   konstrukcyjna, panie autorze. Powiem tak: albo daje się nam
   inteligentnego i ciekawego świata faceta, który na własną rękę
   przeprowadza przeróżne eksperymenty, albo faceta, który chociaż
   ma masę pytań, to ich nie zadaje, bo jakoś nie trafiła się
   okazja. I tak można pisać w nieskończoność, bo Peter wpasowuje
   się w nową fabułę, o nic nie pyta, i jedziemy dalej, a całość
   się właściwie nie rozwija. To jest chyba ta rzecz, która mnie w
   całym cyklu drażni najbardziej. A kiedy już w końcu poznajemy
   odpowiedź na jakieś pytanie… Ale o tym może już w tych dwóch
   słowach o samym „Foxglove Summer” poniżej.

Źródło.